Verslag van lezing over Historische Eerbeekse beken, geschiedenis en behoud, 23 mei 2019

Op donderdag 23 mei 2019 hield de Oudheidkundige Vereniging ‘De Marke’ haar jaarvergadering in restaurant Pijnappel in Klarenbeek. Na het beëindigen van het officiële gedeelte van de vergadering, was het woord aan de heer Bert van der Saag, IVN-gids, voor zijn lezing over historische beken in Eerbeek. Ongeveer dertig leden woonden deze lezing, die voornamelijk betrekking had op het weer in historische toestand brengen van de Gravinnebeek, bij.

Eerbeek en water zijn al honderden jaren onlosmakelijk met elkaar verbonden. De eerste gebruikers van het Veluws grondwater waren de papierindustrie en de wasserijen. Nog steeds maken deze twee bedrijfstakken gebruik van dit water. Getuige van dit gebruik is de onmisbare Eerbeekse beek, die door het dorp loopt en uiteindelijk zijn weg naar de IJssel vindt.

Een minder bekende zijtak van die Eerbeekse beek is de Gravinnebeek, gelegen op het landgoed “de Molenbeek”. Deze beek is ruim een kilometer lang en staat inmiddels al dertig jaar droog. Een werkgroep, voornamelijk bestaande uit IVN-leden, heeft het plan opgevat om deze beek weer watervoerend te maken en is er met veel moeite in geslaagd dit plan ook daadwerkelijk uit te voeren. Het was een hele klus, maar het resultaat is uiteindelijk zichtbaar geworden.

Aan de Gravinnebeek stond in vroegere tijden het Kerstens Molentje. Het stond ongeveer halverwege de beek, tussen de tegenwoordige sprengen en de uitmonding in de Eerbeekse beek. Hieraan herinneren nog de nu droogstaande bovenbeek en een ruïne van een waterval, die was opgebouwd uit twee boven elkaar liggende gedeelten en een opslag van iepen. De iep was voor molenaars een belangrijke boom. Het hout werd gebruikt voor molengoten en assen van molenraderen.

Het water uit de sprengen voedde eertijds de Gravinnebeek, maar momenteel de Eerbeekse beek. De Gravinnebeek, de zuidelijke tak, staat droog. Dit was in de achttiende eeuw anders. In 1732 werd hierover al een juridisch proces gevoerd. Enkele molenbezitters uit Eerbeek en Voorstonden meenden dat de molen aan de Gravinnebeek - door hen als aanleggers de “Nieuwe Molen” genoemd - mede oorzaak was van te weinig watertoevoer op hun watermolens aan de Eerbeekse beek.

Met veel verhalen, foto’s en bewegende beelden werd het in historische toestand terugbrengen van de Gravinnebeek ondersteund. Een gedreven en enthousiaste IVN-medewerker bezorgde de aanwezigen een leerzame en genoeglijke avond.

• verslag van: Jan Regelink
• mededelingenblad De Marke, oktober 2019