Verslag van lezing over Wederopbouwboerderijen in Cortenoever

Na de pauze van de ledenvergadering op 21 april 2022 stond een lezing geprogrammeerd van de heer Jasper Tuinstra. Als archeoloog van het bureau RAAP in Deventer had hij erin toegestemd een lezing te verzorgen over recente opgravingen in Apeldoorn, onder ander aan de Vlijtseweg. Enkele dagen voor 21 april ontvingen we van hem de mededeling dat hij besmet was door het coronavirus, dus helaas moest afzeggen. Kort dag, dus om in onze bestanden een vervanger te vinden was een onmogelijke taak, echter .... 

                                                 ---------------------------------------

Gelukkig was een kleine commissie uit ons ledenbestand - de heren Jan Regelink, Herman Blom en uw voorzitter - net bezig een kleine expositie voor te bereiden in de Bibliotheek in Brummen over wederopbouwboerderijen in onze regio, en was daarvoor behoorlijk wat fotomateriaal aanwezig ... waaronder een van de opbouw van deze expositie. 

  

De expositie behoorde tot een project van de Stichting IJsselboerderijen, die zich bezighoudt met de historie en instandhouding van de typische IJsselboerderijen, met het voorhuis dwars geplaatst op het achterhuis. Enkele jaren geleden was overeengekomen dat De Marke daarin een aandeel kon leveren, door behulpzaam te zijn bij de inventarisatie van deze boerderijen, maar alleen aan de westzijde van de IJssel.
 

Om dit onderwerp nader toe te lichten werd besloten om de aanwezigen te vergasten op het onderwerp wederopbouwboerderijen, verlucht met recente beelden van een tweetal boerderijen uit Cortenoever.
 

Dat is allereerst de boerderij op de Piepenbelt, tegenwoordig bewoond door een plaatselijke tandarts en zijn gezin. Deze boerderij heeft door de jaren heen al wat verbouwingen doorstaan. Een originele schuur die behoorlijk in de weg stond is door de huidige bewoner afgebroken, maar gelukkig waren nog wat oude tekeningen en foto’s overgebleven.

Daarnaast betreft het de boerderij het Heyendaal aan de Weg naar het Ganzenei, van de recent op 96-jarige leeftijd overleden Hendrik Jan Wassink, in Brummen en omgeving bij leven al een legende. Deze boerderij is eigendom van Staatsbosbeheer, aan die organisatie verkocht door Baronesse van Sytzama, onder voorwaarde dat Hendrik Jan Wassink daar tot zijn dood om niet kon blijven wonen.
 

In de lezing werd ingegaan op het belang van deze boerderijen, direct na de Tweede Wereldoorlog, omdat een heel groot aantal boerderijen door krijgshandelingen verloren was gegaan, en er behoefte was naar het snel opstarten van een “industrietak” die ook de traditionele waarden daarvan benadrukte,  plus dat er een grote behoefte was aan de producten van deze boerderijen.
 

Heel veel informatie over dit type boerderijen kan worden gevonden in de promotiestudie van Sophie Elpers: "Wederopbouwboerderijen: Agrarisch erfgoed in de strijd over traditie en modernisering, 1940 - 1955".
 

Naschrift: Zoals inmiddels bekend kan zijn is aan de Gemeente Brummen, in de persoon van de portefeuillehouder,  burgemeester van Hedel, gevraagd om de boerderij het Heyendaal te bestemmen tot Gemeentelijk Monument. De voornaamste reden is dat dit pand in de ogen van historici (en dat zouden wij allemaal moeten zijn als lid van de Historische vereniging de Marke), deze boerderij een zogenaamd Doornroosje is, ofwel nooit is verbouwd of gemoderniseerd. Het is de enige wederopbouwboerderij in de verre omtrek, die nog helemaal intact is, en weliswaar hier en daar wat vervallen, maar nog in  de originele staat verkeert.
 

Het Gelders Genootschap dat hierover van verschillende zijden is benaderd, moet nu aan de gemeente Brummen een verklaring afgeven. Als deze geaccepteerd wordt, mag de boerderij althans aan de buitenzijde niet verbouwd of aangepast worden. Informatie vanuit de naaste familie heeft al opgeleverd dat Staatsbosbeheer druk gebeld is en wordt door belangstellenden, ook al vanwege de unieke ligging.

• verslag van: Jan Loonstra